Kwestie spadków rzadko kiedy są proste i ograniczają się do odczytania testamentu oraz rozdzielenia majątku według ostatniej woli zmarłego. Często testamentu w ogóle nie ma, równie często rodzina zostaje pominięta i chce walczyć o swoją część spadku. Nierzadko sprawy spadkowe ciągną się latami i powodują wiele niesnasek między poszczególnymi ich uczestnikami… Spróbujmy zatem odpowiedzieć na pytanie, jak ubiegać się o prawa do spadku. Jeżeli zmarły nie pozostawił testamentu, pierwszeństwo dziedziczenia przypada w udziale wszystkim, których łączyły z nim więzy krwi lub związki formalne (małżeństwo, adopcja). Wtedy wykorzystuje się zasady tzw. dziedziczenia ustawowego, regulowanego przez Kodeks Cywilny. W pierwszej kolejności spadek dziedziczy małżonek i dzieci, chyba że: małżeństwo nie istnieje w chwili otwarcia spadku; w przypadku rozwodu lub separacji orzeczonych z winy małżonka, traci on prawa do dziedziczenia; dzieci wyrzekły się spadku, lub nie żyją – w takim przypadku dziedziczą ich dzieci. Niezależnie od liczby dzieci, małżonek otrzymuje przynajmniej 1/4 majątku, reszta jest dzielona równo między potomków, niezależnie od stopnia pokrewieństwa (więzy krwi i adopcja zrównują się). W drugiej kolejności brani są pod uwagę rodzice zmarłego oraz rodzeństwo, ale pierwszeństwo wciąż ma małżonek. Otrzymuje on 1/4 spadku, podobnie jak rodzice zmarłego (każde po 1/4 majątku). Reszta przypada w udziale rodzeństwu. Jeżeli zmarły nie miał rodziny, jego majątek dziedziczy gmina ostatniego znanego zamieszkania zmarłego, natomiast jeśli jest to niemożliwe do ustalenia, spadek otrzymuje Skarb Państwa. Generalnie rzecz biorąc, kwestie dziedziczenia regulowane są przy pomocy testamentu zmarłego – ma on prawo wyrazić swoją wolę według własnego uznania. Często jednak zdarza się, że zapisy testamentowe bywają bardzo kontrowersyjne, np. cały majątek zostaje zapisany osobie spoza rodziny, a bliscy wyłączeni z dziedziczenia. W takich przypadkach prawo stoi po ich stronie i mogą się oni ubiegać o tzw. zachowek, czyli ustawowo przysługującą im część majątku (według ww. zasad z Kodeksu Cywilnego). Można oczywiście odrzucić spadek i zrezygnować z dziedziczenia – wszystko zależy od naszych potrzeb i charakteru tego, co mamy odziedziczyć (np. długi). Nie można również dziedziczyć zobowiązań odnoszących się bezpośrednio do zmarłego, czyli alimentów lub renty. Niezależnie od tego, czy chcemy przyjąć czy odrzucić spadek, fakt ten musi być potwierdzony prawnie przez sąd czy notariusza.
